1. Τι είναι ο Κορωνοϊός και πώς προσβάλει τον οργανισμό μας;
Ο νέος Κορωνοϊός 2019-nCoV αποτελεί μέλος ομάδας γνωστών ιών από πολλά χρόνια. Οι πρώτοι τέσσερις Κορωνοϊοί προκαλούσαν ήπια λοίμωξη παρόμοια με το κοινό κρυολόγημα, δηλαδή συνάχι, πονόλαιμο, βήχα και χαμηλό πυρετό (<38°C). Ο πέμπτος στη σειρά Κορωνοϊός που απομονώθηκε είναι ο αποκαλούμενος Urbani-SARS-CoV που προκάλεσε επιδημία στην Κίνα το 2002-2003, το αποκληθέν SARS (Severe Acute-Respiratory Syndrome) από το οποίο νόσησαν περισσότερα από 8000 άτομα και πέθαναν 775, με θνητότητα περίπου 9,6%. Ευτυχώς η επιδημία αυτή χάρις στα αυστηρά μέτρα εφαρμογής των Κανόνων Υγιεινής ανεστάλη έγκαιρα πριν εξαπλωθεί. Το 2012, ένας νέος απειλητικός Κορωνοϊός, ο ιός MERS-CoV, προκάλεσε στις χώρες της Σαουδικής Αραβίας το σύνδρομο MERS (Middle East Respiratory Syndrome) προσβάλοντας 2500 κατοίκους προκαλώντας το θάνατο σε 852 (35%), ενώ και σήμερα ακόμα παρατηρούνται σποραδικά κρούσματα συνδεόμενα με τις καμήλες των χωρών της Μέσης Ανατολής και την άμεση επαφή του ανθρώπου με αυτές.
Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, ο Π.Ο.Υ. ενημερώθηκε για συρροή κρουσμάτων πνευμονίας αγνώστου αιτιολογίας, που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά στην πόλη Wuhan με 11 εκ. κατοίκους της επαρχίας Hubei στην Κίνα (με 50 εκ. κατοίκους). Στις 7 Ιανουαρίου, οι Κινεζικές αρχές επιβεβαίωσαν την απομόνωση από κλινικά δείγματα ασθενών, ενός νέου ιού, ο οποίος αναγνωρίστηκε ως το παθογόνο αίτιο της επιδημίας με το προσωρινό όνομα 2019-nCoV.
Είναι χαρακτηριστικό της επιδημίας στην Κίνα (που κατά τον Π.Ο.Υ. δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα ως πανδημία, αφού για την τελευταία απαιτείται συνολική έκταση τουλάχιστο δύο ηπείρων) η ταχεία εξάπλωσή της στη χώρα «γέννησής» της. Στις 27/1/2020 αναφέρθηκαν 2275 κρούσματα στην Κίνα, στις 28/1/2020 τα κρούσματα έφτασαν 3500, στις 3/2/2020 καταγράφηκαν 17.500 κρούσματα, σε 4 ημέρες (7/2/2020) σχεδόν διπλασιάστηκαν με 30.926 κρούσματα, ενώ στις 13/2/2020 ανακοινώθηκαν επισήμως 60000 κρούσματα με συνολικό αριθμό θανόντων περίπου 1300, αλλά σταθερή θνητότητα περίπου στο 2,5% επί του συνόλου των επισήμως προσβληθέντων.
Συγχρόνως έως και τις 10/2/2020 στις χώρες της ΝΑ Ασίας (Ιαπωνία, Συγκαπούρη, Ταϋλάνδη, Ν. Κορέα, Ταϊβάν, Μαλαισία, Βιετνάμ, Ινδία, Φιλιππίνες, Χόνγκ Κόνγκ, Σρι-Λάνκα και Νεπάλ) όπως και την Αυστραλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Γαλλία, Καναδάς, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιταλία, Μ. Βρετανία, Ρωσία, Βέλγιο, Φινλανδία, Ισπανία, Σουηδία αναφέρθηκαν συνολικά ~350 προσβληθέντες με δύο μόνο θανατηφόρα κρούσματα (ένα στις Φιλιππίνες και ένα στο Χόνγκ Κόνγκ). Στις 12/2/2020 ο ιός έλαβε την επίσημη ονομασία COVID-19 (Corona Virus Disease 2019).
2. Πόσο μεταδοτικός είναι ο Κορωνοϊός και πότε μεταδίδεται;
Φαίνεται από το μέγεθος της επιδημίας στην Κίνα, ότι ο νέος Κορωνοϊός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός, αλλά λιγότερο λοιμογόνος από τον Urbani-SARS-CoV. Από τα μέχρι τώρα επιδημιολογικά δεδομένα φαίνεται ότι ένας ασθενής είναι μεταδοτικός όσο έχει συμπτώματα, έστω και αν αυτά είναι ήπια. Συγχρόνως, ο χρόνος επώασης μέχρι να εκδηλωθεί η λοίμωξη κυμαίνεται από 2-14 ημέρες, ενώ δεν γνωρίζουμε εάν στο στάδιο αυτό είναι μεταδοτικός. Πρέπει όμως κανείς να δεχτεί σε αναλογία με το χρόνο επώασης της γρίπης, ότι πιθανόν μεταδίδεται ένα με δύο 24ωρά πριν την εκδήλωση της λοίμωξης, λόγω του πολλαπλασιαμού του ιού στο ρινοφάρυγγα. Η κλασσική μετάδοση του ιού γίνεται με αεροσταγονίδια και την αερογενή μετάδοση, χωρίς να έχει αποκλειστεί το γαστρεντερικό σύστημα και τα ούρα. Από μαθηματικούς υπολογισμούς φαίνεται ότι ο πάσχων μολύνει 2-3 υγιή άτομα (Ro 1.8-3), ενώ δεν είναι ακόμα διευκρινισμένο πότε σταματά η μετάδοση από τον πάσχοντα.
3. Το άτομο που νοσεί τι συμπτώματα παρουσιάζει; Τα συμπτώματα παρουσιάζονται άμεσα; (Υπάρχει πιθανότητα να έχει κάποιος την γρίπη H1N1 και τελικά να νοσεί από τον Κορωνοϊό;)
Τα συμπτώματα αφορούν πυρετό (>38°C), μυαλγίες και κόπωση, βήχα και δύσπνοια, ενώ το συνάχι και η κυνάγχη είναι σπάνια. Φαίνεται όμως, χωρίς να υπάρχει ακόμα επίσημη επιστημονική απόδειξη, ότι σε μεγάλο ποσοστό η λοίμωξη από COVID-19 μπορεί να είναι «σχεδόν ασυμπτωματική», χωρίς αυτό να αποκλείει την μεταδοτικότητα, υπόθεση που εξηγεί και τον εξαιρετικά υψηλό αριθμό κρουσμάτων. Η θνητότητα όταν εμφανιστεί πνευμονία είναι 11% (αμφοτερόπλευρη στο 75%), ενώ 26% θα χρειαστεί νοσηλεία στη ΜΕΘ με 61% να εμφανίζει ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome), 44% αρρυθμιολογικές διαταραχές και 30% shock. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και 14 ημέρες από τότε που ήρθε κάποιος σε επαφή με πάσχοντα, όσος δηλαδή είναι ο χρόνος επώασης. Υπολογίζεται ότι 15-20% όσων θα προσβληθούν θα χρειαστούν νοσηλεία. Πρέπει να τονιστεί ότι τα συμπτώματα της εποχικής γρίπης είναι παρόμοια με εκείνα που προκαλεί ο νέος Κορωνοϊός και επομένως εφόσον συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου, τότε το κρούσμα για το οποίο διαγνώστηκε «γρίπη» είναι ύποπτο. Εντούτοις δεν έχει αποκλειστεί μέχρι σήμερα η συνλοίμωξη από περισσότερους ιούς.
4. Ποιες πληθυσμιακές ομάδες κινδυνεύουν περισσότερο;
Φαίνεται ότι η πνευμονία είναι συχνότερη σε ηλικίες >60 ετών και επί συνυπάρξεως συν-νοσηροτήτων (π.χ. χρόνιες αναπνευστικές και καρδιακές παθήσεις, ανοσοκαταστολή), ενώ τα παιδιά φαίνεται ότι δύσκολα προσβάλλονται (προς το παρόν 2 κρούσματα). Εάν ο ιός μεταδίδεται επί εγκυμοσύνης στο κύημα είναι προς το παρόν αδιευκρίνιστο.
5. Αποτελεί σήμερα κίνδυνο για την Ελλάδα;
Ο κίνδυνος για την Ελλάδα φαίνεται μικρότερος, εφόσον προϋπόθεση για νόσηση αποτελούν κυρίως: (α) ταξίδι ή διαμονή στην Κίνα και ιδιαίτερα στην επαρχία Hubei της Κίνας (με πρωτεύουσα την πόλη Wuhan που εκδηλώθηκε το πρώτο κρούσμα) τις τελευταίες 14 ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων, και (β) στενή επαφή με επιβεβαιωμένο ή πιθανό κρούσμα λοίμωξης τις τελευταίες 14 ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων. Στη χώρα μας άμεση αεροπορική επικοινωνία με την Κίνα αποτελεί η αερογραμμή Πεκίνο-Αθήνα, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, θα αραιώσει ή θα καταργήσει προς το παρόν τις πτήσεις της, ενώ όλες οι άλλες αεροπορικές εταιρείες δεν καταλήγουν από την Κίνα σε Ελληνικό αεροδρόμιο. Εντούτοις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και ταξιδιώτες από ενδιάμεσες πτήσεις που ξεκίνησαν από την Κίνα. Εξ άλλου η ήδη εφαρμοζόμενη μέτρηση της θερμοκρασίας κατά την έξοδο των επιβατών από το αεροπλάνο αποτελεί ένα μέτρο προφύλαξης, χωρίς να είναι απαραίτητο, ενώ συγχρόνως απαιτείται απομόνωση επί 14 ημέρες (ή όσες μέρες υπολείπονται για να συμπληρωθούν οι 14 ημέρες από τότε που έφυγε κανείς από την Κίνα).
6. Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο κρούσμα στη χώρα μας ;
Το Υπουργείο Υγείας και ο Ε.Ο.Δ.Υ. έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε σε περίπτωση υπόπτου ή επιβεβαιωμένου κρούσματος στη χώρα μας να αποφευχθεί η διασπορά. Πώς;
(α) Με ασφαλή μεταφορά στα νοσοκομεία που έχουν αναλάβει την νοσηλεία τους με ειδικά εξοπλισμένα αυτοκίνητα του ΕΚΑΒ. Στα Εξωτερικά Ιατρεία πρέπει να υπάρχει ειδική υποδοχή ώστε το ύποπτο κρούσμα να μην έρθει σε επαφή στους χώρους αναμονής με άλλους ασθενείς.
(β) Στη συνέχεια λαμβάνεται δείγμα ρινοφαρυγγικό ή/και στοματοφαρυγγικό, όπως και πτύελα (εφόσον υπάρχουν) που αποστέλλονται σε ένα από τα δύο Κέντρα Αναφοράς (Ινστιτούτο Pasteur, Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΕΚΠΑ), ώστε εντός 4 ωρών να είναι έτοιμη η απάντηση. Επί πνευμονίας και θετικού αποτελέσματος, ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί στα ειδικά νοσοκομεία αναφοράς που έχουν καθοριστεί από το Υπουργείο Υγείας (ΑΤΤΙΚΟΝ και Σωτηρία, με τον Ευαγγελισμό και το Θριάσειο συνεπικουρούντα), ώστε να νοσηλευτεί ο ασθενής εξυπηρετούμενος από αποκλειστικό για την περίπτωση και εκπαιδευμένο για την ασφάλεια όλων προσωπικό. Τα νοσοκομεία αυτά διαθέτουν θαλάμους νοσηλείας με αρνητική πίεση, ώστε ο ιός να μην μεταφέρεται εκτός του ειδικού θαλάμου, ειδικό εξοπλισμό μιας χρήσεως (π.χ. χειρουργικές μάσκες και μάσκες Ν95, γυαλιά, πλαστικές ολόσωμες αδιάβροχες ρόμπες, ποδονάρια) όπως και ακτινολογικό μηχάνημα για αποκλειστική χρήση.
7. Ποια είναι τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης ώστε να μειώσουμε την εμφάνιση του;
Τι συστήνει ο ΕΟΔΥ (πρώην ΚΕΕΛΠΝΟ);
Είναι απαραίτητο πριν την είσοδο στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, όπως και σε άλλες εισόδους και επίκαιρα σημεία στο νοσοκομείο, να τοποθετούνται κατάλληλες ενημερωτικές αφίσες με οδηγίες για την άμεση προφύλαξη από την διασπορά του ιού, όπως και να διατίθενται χειρουργικές μάσκες.
Γενικά πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά τα ακόλουθα μέτρα προφύλαξης με αυτοματισμό, από όλους τους πολίτες:
(α) Βήχω και φτερνίζομαι στο μαντήλι μου ή στο μανίκι μου, όχι στην παλάμη μου, γιατί η τελευταία θα διασπείρει στο άψυχο περιβάλλον ότι άγγισε.
(β) Πλένω συχνά τα χέρια μου με σαπούνι και νερό για 20 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια βάζω αλκοολούχο αντισηπτικό που το απλώνω με τον ίδιο τρόπο όπως το σαπούνι και το νερό. Δεν ξεχνώ τον αντίχειρα, τις μεσοδακτύλιες πτυχές και τις άκρες των δακτύλων. Κλείνω τη βρύση με τη βρεγμένη χαρτοπετσέτα.
(γ) Εάν φόρεσα χειρουργική μάσκα, τότε την αφαιρώ τραβώντας τα «κορδονάκια» και ποτέ δεν την αγγίζω από την εξωτερική της επιφάνεια.
(δ) Τήρηση απόστασης δύο μέτρων από άτομα που έχουν συμπτώματα.
(ε) Στο σχολείο πρέπει να υπάρχει υγρό σαπούνι, χαρτοπετσέτες και κάδος για την απόρριψή τους. Οι μαθητές δεν πρέπει να πίνουν νερό βάζοντας το στόμα στη βρύση, οι σκυτάλες και οι μπάλες πρέπει να πλένονται, ενώ δεν πρέπει να παιδιά να «γλύφουν» την άκρη του μολυβιού τους. Συγχρόνως το άψυχο περιβάλλον (π.χ. έπιπλα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές) πρέπει να απολυμαίνονται συχνά.
Όπως φαίνεται τα μέτρα προφύλαξης είναι ίδια με εκείνα της γρίπης και είναι προς το παρόν τα μόνα που μπορούν να προσφέρουν στην αναχαίτηση της εξάπλωσης, αφού η ελπίδα για εμβόλιο είναι μακρινή (τουλάχιστο ένα εξάμηνο). Συγχρόνως συνεχίζεται ο έλεγχος της τυχόν δραστικότητας έναντι του COVID-19 των αντιγριπικών φαρμάκων, όπως η οσελταμιβίρη (Tamiflu) και φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην HIV λοίμωξη, όπως το Kaletra, αλλά και τον Ebola (Remdesivir).
Παρόλες τις προσπάθειες εφαρμογής καραντίνας στην επαρχία Hubei τα κρούσματα αυξάνουν ώστε, παρά τις επίσημες ανακοινώσεις ότι μάλλον έχουν σταθεροποιηθεί ή και μειωθεί, η απάντηση να είναι δύσκολη, παραπέμποντας σε δύο πιθανότητες, την μετάδοση στο χρόνο επώασης όπως και σε ήπια κλινική συνδρομή ή ακόμα και ασυμπτωματική νόσηση, για τα οποία δεν λαμβάνονται μέτρα, αποτελούν όμως πηγή αενάου διασποράς, αφού είναι διαπιστωμένο ότι όσο υπάρχουν ακόμα και ήπια συμπτώματα ο ασθενής μεταδίδει τον ιό. Το γεγονός ότι η θνητότητα δεν αυξάνεται, παραμένοντας περίπου στο 2%, είναι ελπίδα ότι η επιδημία τελικά θα περισταλεί, αλλά όχι πριν τα μέσα Απριλίου σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., ιδιαίτερα εάν καταστεί δυνατή η επιτάχυνση του εμβολίου. Είναι τέλος χαρακτηριστικό ότι δεν γνωρίζουμε ακόμα ούτε την αρχική πηγή της μετάδοσης παρόλο ότι έχουν ενοχοποιηθεί οι νυχτερίδες, τα φίδια και πρόσφατα ο φολιδωτός μυρμηγκοφάγος, εξαιρετικό έδεσμα για τον Κινέζο πολίτη (!).
Χθες και σήμερα οι Κινέζοι θρηνούν τον γιατρό Li Wenliang ως ήρωα που προσπάθησε να κάνει το καθήκον του και να προειδοποιήσει έγκαιρα για την απειλή μιας νέας θανατηφόρας επιδημίας. Ας τον σκεφτόμαστε τηρώντας τα μέτρα προφύλαξης, στοχεύοντας σε σωστή ενημέρωση και διατηρώντας την ψυχραιμία μας. Για την σημερινή ιατρική κοινωνία, τόσο ο Ιταλός ιατρός Carlo Urbani για το SARS όσο και ο Κινέζος Li Wehliang αποτελούν πρόκληση αυτοθυσίας.
Πηγή : © hygeia.gr